Рәссам Анатолий Константинович Дернов истәлегенә күргәзмә ачылды

— Ул уникаль кеше, — диде аның турында кырык елдан артык Дернов белән дус булган туган якны өйрәнүче Георгий Иванович Лыков.
Балалайкада, ә аннары абыйсы башта аңардан яшергән гармунда уйнарга үзлегеннән өйрәнә, дуслары әйтмешли, музыка сәнгатен һәм рәсем сәнгатен үзендә берләштергән кеше. Музей-күргәзмә комплексында очрашу да шундый булды: Анатолий Дернов картиналары, Алексей Артемьев һәм Александр Порошенко музыкасы һәм җырлары (соңрак аларга Анатолий Михайлович Рогожкин кушылды), алар бу көнне башкару өчен махсус рәвештә рәссамнар турында җырларны сайлаганнар. Бу көнне шулай ук дуслары, укучылары, кызы Еленаның хатирәләре яңгырады. Шунысы кызык, аларның сүзләре охшаш булды: барысы да Анатолий Константиновичны югары дәрәҗәдә зыялы һәм намуслы, һәркемгә дә ачылмаган, әмма искиткеч хикәяче, пөхтә, һәрнәрсәдә тәртипне яраткан (аның язуы да каллиграфик, бильярдта да яхшы уйнаган), күпкырлы, һәртөрле яхшы башлангычларга ярдәм итүче кеше буларак хәтерлиләр.
Елена Анатольевна әтисе турында: «Иртә таңнан торып ул рәсем ясый ала иде. Ул гадәти булмаган формадагы болытлар, үзе күргән матур чәчәкләр, бүгенге һава торышының үзенчәлекләрен җиткерергә теләде — рәсем ясамаган кешеләр, бәлки, күрмәгән матурлыкны да күрә иде. Барысын да чын күңелдән эшли, табигатьне ярата, күңелендә һәрвакыт ниндидер идеяләр йөртә, яңаларын эзли иде. Әлбәттә, аңа безнең нинди матур җирдә яшәвебезне күрсәтү мөһим иде».
Чистайда туып-үскән Нина Ивановнага өйләнгән Анатолий Константиновичның тормышы ярты гасырдан артык вакыт дәвамында безнең шәһәр һәм иң элек Чистай педагогия училищесы белән бәйле була, анда Анатолия Дернов музыка һәм җыр дәресләрен укыта. Шуңа күрә очрашуның элеккеге училище бинасы залында булуы символик дип санарга мөмкин. Моннан тыш, бу символ үткәнгә генә түгел (училище турында яңгыраган истәлекләр), ә киләчәккә дә юнәлтелгән булып чыкты: музей-тыюлыктан кергән һәм килүчеләрдә дусларча хуплау тапкан идея — педагогия училищесының бай тарихына багышланган тулы күргәзмә үткәрү (1915 елда Балтыйк буе укытучылар семинариясенең Чистайга эвакуацияләнүеннән башлап). Анатолий Константинович исән чакта еш булган кебек, бер яхшы башлангыч икенчесенә китерә. Чистайлылар кулында документлар, фотолар, училище белән бәйле башка экспонатлар булса, хәзер алар белән уртаклашырга вакыт.
Күргәзмәне оештыруда башлап йөрүче Сергей Борисович Кронберг үзенә идеянең ничек килүе турында сөйләде:
— Мин аның йортын фотога төшергәндә күршеләре аның бер ай элек вафат булганын әйттеләр. Мин шәһәр, педучилище һәм күп кешеләр тормышында эз калдырган әлеге якты кешенең китүе бик кызганыч булуы турында уйладым. Бу хакта социаль челтәрләрдә пост яздым һәм хуплау таптым, шуңа күрә бу эш белән шөгыльләнә башладым. Күргәзмәгә эшләр сайлаганда, мин аларның сыйфатына һәм санына, алардан чыккан энергиягә шаккаттым. Нәкъ менә күп йөргән, үз табигатен күргән, тойган чистайлыларга бу картиналар аеруча кадерле булачак. Без бит бу урыннарны беләбез һәм таныйбыз!
Дөрестән дә, чистайлылардан кала Анатолий Дерновның эшләрен шулкадәр тирән беркем дә тоя алмый. Аларның төп көче рәсемдә түгел, ә төсне хатасыз тоюда һәм яктылыкны тапшыруда. Бу эшләр җанлылык эффекты тудыра һәм нәкъ менә чистайлылар бу урыннарны: Кызыл Яр һәм Змиево, Малые реки һәм Хилиновка, шәһәрнең кар белән капланган урамнарын, Чулман һәм яз күренешләрен элеккеге танышлары кебек таный ала. Дернов картиналарында безгә бик яхшы таныш яз, ярлары әкренләп ачылган елга, аларда һава һәм кәеф хисе күп. Табигатьне шул рәвешчә бары күргәннәреңә чын күңелдән шатланганда гына язарга мөмкин һәм, һичшиксез, Анатолий Константинович Дернов картиналарын карап, күргәзмәгә килүчеләрнең һәрберсе андагы күренешләрне танып шатлык хисе кичерәчәк.