Чистайда 11 музей объекты тулысынча төзекләндереләчәк

Чистайда мәдәни мирас объектларын саклау, файдалану, популярлаштыру һәм дәүләт тарафыннан саклану эше турында сөйләделәр.

«Чистай» мәдәни үзәгендә ТР мәдәни мирас объектларын саклау комитетының йомгаклау коллегиясе узды. Анда Татарстан премьер-министры урынбасары Ләйлә Фазлыева, ТР Дәүләт Советы рәисе урынбасары Юрий Камалтынов, Мәскәү Патриархатының финанс-хуҗалык идарәсе рәисе, Наро-Фоминск епискобы Никандр, Татарстан мөфтие урынбасары Равил Зөфәров, шулай ук иҗтимагый һәм фәнни оешмалар вәкилләре, республика муниципаль районнары башкарма комитетлары җитәкчеләре, дәүләт тарихи-мәдәни экспертиза үткәрү буенча экспертлар катнашты.

Утырыш башланыр алдыннан, чарада катнашучылар археологик тикшеренүләр барышында табылган артефактлар һәм ТР мәдәни мирас объектларын саклау комитетының 2023 елдагы эшчәнлеге нәтиҗәләре турында зур мәгълүмати стенд тәкъдим ителгән күргәзмә белән таныша алдылар.

Коллегия утырышы ТР мәдәни мирас объектларын саклау комитеты рәисе Иван Гущин чыгышыннан башланды. Ул республикада мәдәни мирас объектларын саклау, файдалану, популярлаштыру һәм дәүләт тарафыннан саклануы буенча алып барылган эшләр турында җентекләп сөйләде. Ул аңлатып үткәнчә, бүгенге көндә Татарстанда 1725 мәдәни мирас объекты, шул исәптән 279 археология объекты; 3570 ачыкланган мәдәни мирас объекты (800 архитектура объекты һәм 2770 археология объекты) бар.

— Тарихи һәм архитектура һәйкәлләрен торгызу 2023 ел дәвамында комитет тарафыннан системалы рәвештә хәл ителгән бурычларның берсе. Бу вакыт эчендә комитет эшчәнлегенең игътибар үзәгендә Казан Кремленең Спас манарасы, «Зөя утрау-шәһәрчеге», Казан университетының астрономия обсерваторияләре, архитектура төзелешенең уникаль агач һәйкәлләре, республиканың тарихи җирлекләре һәм сәнәгать кластерлары кебек ЮНЕСКОның Бөтендөнья мирас объектлары булды, — дип билгеләп үтте Иван Гущин.

Бүгенге көндә республикада 13 тарихи җирлек бар, шуларның икесе — Алабуга һәм Чистай — федераль әһәмияттәге торак пунктлар. Безнең шәһәрдә 204 тарихи һәйкәл бар, шуларның 6сы — федераль, 55е — республика һәм 143е җирле әһәмияттәге һәйкәлләр. Бу хакта үз докладында Чистай муниципаль районы башлыгы Дмитрий Иванов сөйләде.

— Безнең максат — шәһәрнең үзәк өлешендәге истәлекле урынның тарихи кыяфәтен саклап калу һәм республиканың географик үзәген туристлык үзәкләренең берсе итеп таныту. Чистай «Кече тарихи җирлекләр территориясен һәм инфраструктурасын комплекслы үстерү» дигән уникаль проектта катнаша. 2019 елның 4 гыйнварында Россия Федерациясенең һәм БРИКС яңа үсеш банкының уртак проектын гамәлгә ашыру турында килешү имзаланды, — дип сөйләде Дмитрий Алексеевич.

Ул билгеләп үткәнчә, Чистайда 11 музей объектын (18 бина) тулысынча төзекләндерү һәм яңа экспозицияләр булдыру планлаштырыла. Музей объектларын торгызуны территорияне төзекләндерү, җиһазландыру белән тулы күләмдә башкару планлаштырыла.

Фасад, түбә, тәрәзәләрне, нигезне төзекләндерү өчен тәкъдимнәргә дәүләт милкендә булган биналар — 5 мәдәни мирас объекты (6 бина) кертелгән. Банк акчасына төзекләндерелә торган объектларны технологик җиһазлар, күргәзмә, мультимедия, саклау, реставрация җиһазлары белән җиһазландыру планлаштырыла, эш урыннары оргтехника һәм җиһаз белән җиһазландырылачак.

Дмитрий Иванов сүзләренә караганда, бүгенге көндә тарихи-архив тикшеренүләре үткәрелгән, махсус җиһазлар ярдәмендә биналар үлчәнгән, инженерлык тикшерүләре үткәрелгән, туфрак һәм фасад диварлары пробалары алынган, подваллар тикшерелгән. Биналарның архитектура концепцияләре, реставрация объектлары биналарын планлаштыру эшләнгән. Реставрация ягыннан проектлау эшләре тәмамланган. Хәзерге вакытта эчке инженерлык челтәрләрен проектлау буенча эшләр дәвам итә һәм конструктив характеристикалар төгәлләнә. Проект эшләренең вакыты якынча 2024 елның февраленә кадәр озайтылган.

БРИКС үсеш банкы кысаларында реставрацияләнәчәк биналардан кала, безнең шәһәрдә тагын 50 объект бар, алар «мәдәни мирас объекты» һәм «тарихи кыйммәте булган шәһәрне формалаштыручы объект» статусына ия. Шулай, 31нче мәдәни мирас объекты өчен эскиз проектлары эшләнгән, тагын берсе эшләнү стадиясендә тора. Узган ел «шартлы сум»га инвесторларга 9 мәдәни мирас объекты һәм тарихи кыйммәте булган шәһәрне формалаштыручы объект сатылган, 2 мәдәни мирас объекты епархиягә тапшырылган.

Район башлыгы яңа пассажирлар пристане төзелеше турында да сөйләде. Эшләр Татарстан Республикасы ягыннан финанслауда катнашу турындагы йөкләмәне үтәү кысаларында башкарыла. Төзелешнең беренче этабында төзелеш-монтаж эшләрен үтәүгә 419 миллион сумнан артык акча бүлеп бирелгән. Бүгенге көндә эшләрне үтәүнең гомуми проценты 74,5 процент тәшкил итә.

Алабуга районы башлыгы урынбасары Роман Исланов мәдәни мирас объектларын саклау һәм популярлаштыру буенча эш тәҗрибәсе белән уртаклашты. Коллегиядә шулай ук башка спикерлар, шул исәптән видеоэлемтә буенча да, чыгыш ясадылар.

Ләйлә Фазлыева чыгышы чараны төгәлләде. Татарстан премьер-министры урынбасары сүзләренә караганда, мәдәни мирасны саклау буенча эш республикада өстенлекле булып калырга тиеш. Ул билгеләп үткәнчә, республиканың тарихи территорияләрендәге икътисади мәсьәләләргә аерым игътибар бирергә кирәк.

— Фәнни-методик совет форматында безгә тарихи җирлекләрнең икътисадын карау авыррак. Татарстан бу юнәлештә пилот төбәкләрнең берсе булырга мөмкин. Республика Икътисад министрлыгы дәрәҗәсендә профильле методик совет булдыруны, тарихи җирлекләрнең икътисади өлеше белән бәйле мәсьәләне хәл итүне сорыйм, — дип йөкләмә бирде Ләйлә Ринат кызы.

Коллегия утырышы ведомство хезмәткәрләрен бүләкләү белән тәмамланды.